مراقبت دوران بارداری
حاملگی از ترکیب سلول جنسی مرد و زن شروع می شود.
و معمولا مدت زمان یک بارداری طبیعی ۴۰ هفته که معادل ۲۸۰ روز است می باشد.
طریقه محاسبه زمان زایمان
اولین روز از آخرین قاعدگی زن را مبدا قرار می دهیم.
سپس به آن ۷ روز اضافه می نماییم.
۳ ماه کم و یک سال اضافه نمایید.
مثلا اگر اولین آخرین قاعدگی زن ۹۶/۵/۲۵ باشد تاریخ زایمان او ۹۷/۳/۱ خواهد بود.
بدین صورت :
۹۶/۶/۱=۷روز + ۹۶/۵/۲۵
۹۶/۳/۱=۳ماه -۹۶/۶/۱
۹۷/۳/۱ =۱۲ ماه +۹۶/۳/۱
میزان مراجعه زن باردار در طول بارداری در حالت طبیعی به پزشک به شرح زیر می باشد:
- تا هفته ۲۸ بارداری : ماهی یک بار باید به پزشک مراجعه شود.
- در هفته ۲۸ الی ۳۶ بارداری : هر دو هفته یک بار لازم است که به پزشک مراجعه شود.
- از هفته ۳۶ به بعد : هفته ای یک بار به پزشک مراجعه شود.
مراقبت های دوران بارداری شامل موارد زیر می شود:
تشکیل پرونده و معاینه کامل خانم باردار
در ابتدا لازم است که برای خانم تشکیل پرونده داد و سپس او را معاینه کرد که شامل معاینه قلب و ریه می شود.
اندازه گیری و کنترل منظم وزن و فشار خون و اندازه گیری قد
برای بدست آوردن توده بدنی زن باردار طبق این فرمول عمل می کنیم:
محاسبه BMI بدن : وزن تقسیم بر قد(متر) به توان ۲
این کار جهت تشخيص مقدار افزايش وزن در طول دوران بارداري انجا م می شود.
برای محاسبه BMI بدن به این صورت عمل کنید:
قد به توان ۲/ وزن
اندازه گیری ارتفاع رحم و تعیین میزان رشد جنین
برای اینکار زن باردار به پشت دراز کشیده و پاها را به طرف شکم جمع و کمی باز نگه دارید.
در چپ مادر ایستاده و دست راست خود را به آرامی در نقطه اي كه فكر مي كنيد بالاترين حد رحم است بگذاريد و با تمام سطح كف دست اين كار را انجام دهيد.
بررسی وجود علایم خطر در مادر
گوش دادن صدای قلب جنین
صدای قلب جنین در حالت طبیعی بین ۱۲۰ تا ۱۶۰ بار در دقیقه می باشد .
برای اینکار بهتر است مادر به پشت بخوابد و شما با استفاده از گوشی مامائی صدای قلب جنین را به مدت ۱ دقیقه شمارش کنید.
مشخص نمودن گروه های پرخطر
- سن زیر ۲۰ سال
- بالای ۳۵ سال
- بیش از ۳ فرزند
- داشتن کودک زیر ۲ سال
تغییرات بدن زن باردار به شرح زیر می باشد
رحم و افزایش وزن مادر
رحم یک کیسه عضلانی است و در حالت عادی به شکل یک گلابی می باشد.
در دوران حاملگی و با رشد جنین رحم به تدریج بزرگ می شود به طوری که جنین ، جفت و کیسه آب را در خود جای می دهد.
وزن اغلب خانمها در سه ماه اول بارداری ۱ الی ۱٫۵ کیلو افزایش می یابد.
و در ۳ ماه دوم بارداری ۴٫۵ الی ۵ کیلو افزایش می یابد.
و در ۳ ماه سوم بارداری ۵ تا ۵٫۵ کیلو افزایش می یابد.
و در پایان حاملگی به طور متوسط ۸ تا ۱۲ کیلوگرم اضافه وزن خواهد داشت.
طریقه کنترل وزن :
- بدون کفش
- مقدار لباس کم باشد
- حتی الامکان در ساعات معینی از روز وزن گردد
- تعادل ترازو بررسی گردد و عقربه ترازو روی صفر باشد.
پستانها
در دوران بارداری پستانها به تدریج بزرگ دردناک می شوند.
نوک پستان برجسته و هاله اطراف آن تیره رنگ می شود.
معمولا از ماه پنجم به بعد مایع زرد رنگ و شفافی از پستان خانم باردار ترشح می شود.
خلق و خوی فرد
معمولا در اوایل دوران بارداری تغییراتی در خلق و خو و احساسات فرد ایجاد می شود که امری طبیعی است.
در سه ماه دوم بارداری به دلیل حس حرکات جنین دوره لذت بخشی برای خانمها خواهد بود .
اما در ماه های آخر حاملگی معمولا مادر بی حوصله و عجول می باشد.
پوست
در دوران حاملگی خطوط تیره رنگی خصوصا از ناحیه ناف به پایین ایجاد می شود .
و معمولا ترک هایی اطراف شکم وگاهی در رانها و پستانها ایجاد می شود.
معمولا می توان با چرب کردن این نواحی تا حدی از زیاد شدن ترک های حاملگی جلوگیری کرد.
معمولا در برخی از خانمها لکه های قهوه ای رنگ نامنظمی در صورت ظاهر می شود که آن را ماسک حاملگی می گویند.
معمولا بعد از زایمان این لکه ها ناپدید یا بسیار کمرنگ می شوند.
حالت تهوع
یکی از اولین نشانه های حاملگی که معمولا بعد از ۴ ماهگی بهبود می یابد حالت تهوع می باشد.
این حالت معمولا در اوایل صبح بیشتر است .
برای کم کردن این حالت بهتر است قبل از برخواستن از رختخواب مقداری نان و یا بیسکویت بخورید ، مصرف غذا به مقدار کم و در دفعات زیاد در طول روز توصیه می شود .
از خوردن غذاهای نفاخ و چرب و پر ادویه خود داری کنید.
در صورت داشتن استفراغ های شدید و مکرر به پزشک خود مراجعه کنید.
تکرر ادرار
در اواخر بارداری به دلیل پایین آمدن سر جنین به داخل لگن و فشار ناشی از آن تکرر ادار دیده می شود.
توصیه :
و ضمنا هرگز ادرار خود را نگه ندارید که باعث مشکلات ادراری می شود.
در صورتی که تکرر ادرار به همراه سوزش و درد زیر شکم باشد نشانه عفونت ادراری است که باید به پزشک مراجعه کرد.
خستگی و خواب آلودگی
معمولا بیشتر زنان در اوایل حاملگی احساس خستگی و خواب آلودگی می کنند.
این حالت به طور معمول ازماه چهارم به بعد برطرف می شود.
یبوست
در دوران حاملگی معمولا به دلیل تغییرات هورمونی و کند شدن حرکات روده و کاهش فعالیت جسمی دچار یبوست می شوند.
مصرف زیاد مایعات در روز ( حدودا ۶ لیوان در روز) ، استفاده از میوه و سبزیجات تازه و صرف عذاهای فیبر دار برای جلوگیری از این حالت موثر است.
هشدار
مصرف ملین توصیه نمی شود
تنگی نفس
یکی دیگر از تغییرات ایجاد شده تنگی نفس در مادر است.
که به دلیل بزرگ شدن رحم و افزایش فشار آن به پایین ریه ها می باشد.
توصیه
برای جلوگیری از این حالت ، گذاشتن چند بالش زیر سر و شانه و قرار گرفتن به حالت نیمه نشسته و اجتناب از پرخوری توصیه می شود.
در صورت زیاد شدن این حالت به پزشک خود مراجعه کنید .
در ماه های آخر بارداری به دلیل اینکه سر جنین داخل لگن قرار می گیرد این حالت کم می شود و نفس کشیدن برای مادر راحت تر می شود.
زیاد شدن ترشحات مهبل
به طور معمول در طول دوران حاملگی ترشحات مهبل افزایش می یابد.
که این ترشحات در حالت طبیعی بیرنگ و یا سفید و بدون بو می باشد.
هشدار
در صورتی که این ترشحات به رنگ زرد و یا مایل به سبز درآید و همراه با خارش، سوزش و یا بوی بد باشد باید به پزشک خود مراجعه نمایید.
گرفتگی عضلات پا
معمولا در نیمه دوم بارداری به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار روی اعصاب ، گرفتگی عضلات پاها شایع است.
با گرم نگه داشتن و ماساژ عضلات درد را کاهش دهید.
هشدار
در صورتی که با اینکار گرفتگی عضلات رفع نشد ، ممکن است به دلیل اختلال کلسیم باشد که باید به پزشک خود مراجعه نمایید.
کمر درد و پشت درد
به طور معمول در برخی خانمها بزرگ شدن رحم باعث انحراف مهره های کمر به سمت جلو می شود که با درد کمر و پشت همراه است.
بهتر است در این دوران از پوشییدن کفش های پاشنه بلند خودداری کنید و از کمربندهای مخصوص بارداری استفاده کنید و همچنین حرکات ورزشی مناسب انجام دهید و این نواحی را گرم نگه دارید .
توصیه
بهتر است که خانم های باردار بر روی تشک های سفت بخوابند.
واریس
در دوران حاملگی به دلیل افزایش وزن بدن و سنگینی رحم ،فشار هایی به سیاه رگ های پشت ساق پا و ران وارد شود و جریان خود را مختل کند که سبب بروز واریس می شود.
می توان با استراحت کردن و نگه داشتن پاها (ساق پاها) بالاتر از سطح بدن فشار را بر این نواحی کم کرد.
از ایستادن یا نشسن به مدت طولانی خود داری کنید.
درد کشاله ران
به دلیل بزرگ شدن رحم ممکن است برخی از خانم های باردار ، دردهای مبهمی را در کشاله ران خود احساس کنند.
اغلب این دردها با استراحت رفع می شود .
هشدار
در صورتی که این دردها مداوم و شدید باشد باید به پزشک مراجعه کنید.
بی خوابی
با افزایش ماه های بارداری به دلیل بزرگ شدن شکم و حرکات جنین ، درد پشت و کمر درد و تنگی نفس به تدریج خوابیدن برای مادر سخت می شود.
نوشيدن يك ليوان شير گرم قبل از رفتن به بستر ،گذاشتن كيسه آب گرم و نخوردن غذاهاي سنگين در رفع بيخوابي مؤثر است .
از نيمه دوم بارداري بزرگي رحم و فشار آن به رگهاي خوني باعث اختلال در رسيدن خون به جفت ، جنين و بعضي اندامهاي زن باردار ميشود .
براي خونسازي بهتر ، زن باردار بايد از خوابيدن به پشت خودداري كرده وبه پهلو بخوابد.
سوزش سر دل
یکی از شکایات شایع زنان باردار سورش سر دل است که در اثر برگشت محتویات معده به مری است .
این حالت در اکثر خانم های باردار به صورت خفیف می باشد که با مصرف غذای کم در وعده های زیاد در طول روز و کاهش مصرف غذاهای دیر هضم ،چرب و سرخ کرده و پر ادویه بهبود می یابد.
بهتر است مصرف شكلات ، قهوه ، چاي و ساير نوشيدنيهاي حاوي كافئين محدود شود .
هشدار
در صورتی که با رعایت این نکات باز هم سوزش سر دل ادامه داشتید به پزشک خود مراجعه کنید.
خارش
در سه ماه دوم بارداری به بعد به علت بزرگ شدن رحم ، به تدریج عضلات و پوست شکم کشیده می شود.
در بعضی از خانم ها سبب بروز خارش در نواحی شکم و سایر نواحی می شود.
بهتر است لباس های گشاد و آزاد به تن کنید و در هنگام حمام کردن از آب گرم استفاده کنید و کمتر از صابون در محل های خارش استفاده کنید.
هشدار
در صورتی که با رعایت این نکات باز هم خارش ادامه داشت به پزشک خود مراجعه کنید.
احساس ضعف و سستی
به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد شده در دوران حاملگی ممکن است مادر احساس ضعف و بی حالی کند.
در اين موارد استفاده از هواي تازه و محيط آرام ودور از ازدحام ، تنفس عميق ، انجام حركات ورزشي سبك ، خودداري از تغيير وضعيت ناگهاني مثلاّ از حالت نشسته به حالت ايستاده يا حالت خوابيده به نشسته توصيه مي شود.
ویار
برخی از زنان در دوران بارداری نسبت به برخی از بوها و غذاها حساس می شوند و یا برعکس به خوردن برخی از غذاها تمایل بیشتری پیدا می کنند.
گاهي تمايلات ناجوري در خانمهاي باردار ديده ميشود .
مانند خاك خوري ،خوردن برفك يخچال وساير مواد مضر .
لازم است اين افراد ضمن خودداري از اين كار ، با پزشك يا ماما مشورت كنند .
زيرا ممكن است اين حالت به علت كمبود ماده خاصي در بدن باشد .
علائم خطر بارداری
- خونريزي يا هر گونه لكه بيني
- كاهش حركات جنين در نيمه دوم بارداري ( بخصوص ماههاي آخر )
- آبريزش
- سردرد مداوم
- تاري ديد و سر گيجه
- تب ولرز
- ورم صورت ودستها
- استفراغهاي شديد و مداوم ويا خوني
- درد زير شكم يا درد مشابه درد قاعدگي ويا درد پهلوها
- افزايش ناگهاني وزن ( ۱ كيلو گرم در هفته يا بيشتر )
- سوزش ادرار
- زردي
- ضايعات پوستي مانند ضايعات آبله مرغان ، سرخجه و…
خونریزی در دوران بارداری
خونريزي در نيمه اول حاملگي بخصوص سه ماهه اول اغلب از علائم سقط يا حاملگي خارج رحم ويا بچه خوره ( مول ) است .
اين حالت در نيمه دوم حاملگي به ويژه سه ماهه سوم علامت جدا شدن زودتر از موعد جفت از ديواره رحم ويا پائين قرار گرفتن جفت در رحم است كه همه اين موارد برا ي مادر و جنين خطر آ‌فرين مي باشد .
مراقبتهای بهداشتی در دوران بارداری
تغذیه
در دوران بارداری به دلیل اینکه جنین کاملا وابسته به مادر است .
تمام مواد غذایی که مادر مصرف می کند از راه جفت به جنین می رسد.
بنابراین تغذیه مناسب مادر تاثیر متقابلی در سلامت جنین دارد .
غذاهای روزانه ای که خانم های باردار باید مصرف کنند شامل همه گرو های غذایی می باشد.
گروه های غذایی شامل موارد زیر می شوند :
گروه نان و غلات
این گروه منبع خوبی برای تولید انرژی می باشند .
که بهتر است از نان های سبوس استفاده شود.
گوشت و حبوبات و تخم مرغ و مغزها
اين گروه غذائي پروتئين وآهن بدن را تامين مي كنند و مواد غذائي موجود در اين دسته براي خونسازي ، تكامل سيستم عصبي و رشد جنين لازم می باشند.
لبنیات
مصرف اين مواد هم كلسيم بدن را تاّمين ميكند
و براي استخوان بندي جنين و شكل گيري و استحكام دندانهاي او در آينده ضروري است .
علاوه بر كلسيم اين گروه داراي مواد مغذي ديگري مثل فسفر انواع ويتامينهاي آ و ب بوده و منبع تاّ مين پروتئين نيز ميباشد .
سبزیجات و میوه ها
این گروه ویتامین های مورد نیاز بدن از جمله آ و ث را تامین می کنند و شامل مقداری آهن می باشند.
برای جذب بهتر ویتامین ث به بدن بهتر از میوه ها و سبزیجات به شکل تازه مصرف شوند
زیرا طبخ این مواد ویتامین ث را از بین می برد.
مصرف اسید فولیک بخصوص در سه ماه اول بارداری توصیه می شود.
و مصرف آن برای رشد عصبی جنین لازم است .
سبزيجاتي مثل گل كلم و اسفناج منبع خوبي براي اسيد فوليك ميباشند.
روابط زناشویی در دوران بارداری
در دوران بارداری رابطه جنسی تا قبل از ماه آخر ضرری ندارد.
البته در صورتی که راحتی زن رعایت شود و وضعیت قرار گرفتن بدن وی طوری باشد که به شکم فشار وارد نشود.
هشدار
خانمهائي كه در حاملگي هاي قبلي خود سابقه سقط ، خونريزي ، پارگي كيسه آب و زايمان زودرس دارند ، بايد از نزديكي در سه ماه اول و آخر بارداري خودداري كنند .
بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری
همانظور که در بخش مشاوره قبل از بارداری گفته شد بهتر است خانم ها قبل از بارداری به دندانپزشک مراجعه کنند.
با افزایش ماه های بارداری به علت افزایش ترشح هورمونها ممکن است لثه ها متورم و پرخون شوند و سبب خونریزی لثه ها شود .
هشدار
در صورتی که خونریزی زیاد باشد و چند روز متوالی ادامه یابد به پزشک خود مراجعه کنید.
بهداشت روان در دوران بارداری
اضطراب و هیجان زن حامله بر سلامت جنین تاثیر زیادی دارد.
در این صورت آرامش مادر در دوران بارداری و خصوصا ماه های آخر بسیار اهمیت دارد.
مصرف دارو در دوران بارداری
اكثر دارو ها ميتوانند از جفت عبور كرده و به جنين رسيده و اثرات زيانبار ي براي جنين ونوزاد ايجاد كنند .
از آنجائي كه بيشترين اثرات سوء داروها و مواد مضر در سه ماهه اول حاملگي است
لذا در اين مدت بايد از مصرف دارو بدون تجويز پزشك ، همچنين از كشيدن سيگار يا تنفس در فضاي آلوده به دود سيگار وهمچنين انجام هر نوع عكسبرداري پزشكي بدون اجازه پزشك خودداري شود .
ورزش در دوران بارداری
بهترین ورزش در زمان بارداری پیاده روی در هوای آزاد است.
خانم های باردار بهتر است حدود نیم ساعت در روز و حداقل سه بار در هفته پیاده روی کنند.
راه رفتن باعث تقويت عضلات شكم شده ودر ماه هاي آخر به راحت انجام شدن زايمان كمك ميكند.
انجام تمرينات بسيار ساده در بارداري ضمن حفظ اندام مادر در كاهش انقباض عضلات لگن و ران و كاهش كمر درد و درد پشت مؤثر بوده و مادر را از نظر جسمي و رو حي براي زايمان آماده مي كند.
هشدار
از انجام ورزشهاي سنگين و حركاتي كه احتمال ضربه به شكم وجود دارد ، اجتناب كرده و چنانچه دچار تپش قلب شديد شده و عرق كرديد ورزش را متوقف كنيد .
اجتناب از تماس با افراد بیمار در دوران بارداری
در صورت ابتلا خانم باردار به بیماریهای عفونی مثل سرخچه و … عوارض متعددی در جنین ایجاد می کند.
همانطور که در بخش مراقبتهای پیش از بارداری گفته شد بهتر است خانم ها قبل از تصمیم به بارداری واکسن های مورد نیاز را بزنند.
هشدار
در صورت تماس خانم باردار با افرادی که مبتلا به این بیماری ها ( سرخچه،هپاتیت ،آبله مرغان )هستند و قبلا هم ایمن نشده اند حتما باید به پزشک خود مراجعه کنند.
تغییرات بدن مادر پس از زایمان
رحم
پس از زایمان رحم کم کم به حالت اولیه باز می گردد.
پوشش ضخيمي كه در ديواره رحم براي لانه گزيني جنين تشكيل شده بود ابتدا به شكل ترشحات خوني و سپس ترشح قهوه اي رنگ و پس از حدود ۱۰ روز به صورت ترشحات زرد يا سفيد رنگ ازمهبل خارج ميشود .
البته ممكن است در برخي خانمها خونريزي در حد لكه بيني ، حتي تا حدود ۴۰ روز پس از زايمان نيز ادامه يابد .
در اين موارد براي اطمينان بيشتر مي توان با پزشك يا ماما مشورت كرد .
در اكثر مادراني كه كودك خود را شير ميدهند به مدت ۵ تا ۶ ماه بعد از زايمان و گاهي تا زماني كه تغذيه كودك با شير مادر ادامه دارد ، قاعدگي اتفاق نمي افتد .
ولي در زناني كه كودك خود را از پستان شير نمي دهند ، معمولاّ قاعدگي حدود ۴تا ۸ هفته بعد از زايمان اتفاق مي افتد .
گاه اولين قاعدگي غير عادي و توام با خونريزي زياد و خروج لخته است و نبايد موجب نگراني شود ، ولي در صورت ادامه اين وضعيت بايد به پزشك مراجعه شود.
پستان
در روزهای اول بعد از زایمان ماده ای به نام آغوز که حاوی پروتئین و مواد ایمن سازی مشابه واکسن است در پستانها تولید و ترشح می شود و معمولا تا ۵ روز ادامه می یابد و سپس به شیر تبدیل می شود.
تغذیه نوزاد با آغوز در روزهای اول پس از تولد برای نوزاد مفید و ضروری است .
افسردگی پس از زایمان
برخی از زنان پس از زایمان احساس اندوه و غم بی دلیل می کنند که این جالت معمولا گذرا است .
هشدار
چنانچه این حالت طولانی شد به پزشک مراجعه کنید
علائم خطرناک پس از زایمان
- تب ولرز
- خونريزي بيش از ميزان قاعدگي در هر زمان ويا ادامه خونريزي بيشتر از حد لكه بيني بعد از ده روز
- درد و ورم ناحيه بخيه ها
- هر گونه درد ، قرمزي و تورم پستانها
- لمس توده يا درد و تورم و خروج ترشحات چركي از محل بخيه ها
- خروج ترشحات چركي و بد بو از مهبل
- درد زير دل يا درد ساق پا
- بي اختياري دفع ادرار و مدفوع ، درد يا سوزش هنگام ادرار كردن و تكرر ادرار
- افسردگي شديد
- سر گيجه و رنگ پريدگي
مراقبت های پس از زایمان
مراقبت از نوک پستان
به دلیل اینکه تغذیه نوزاد بعد از تولد به شیر مادر است لذا مراقبت از پستان مادر بسیار اهمیت دارد .
در بعضي مادران شيرده به دليل وضعيت نادرست شيردهي ودر حالتي كه شير خوار به قدر كافي از هاله پستان را در دهان قرار نداده و فقط نوك پستان را ميمكد ،نوك پستان زخم ميشود .
مادر ميتواند براي كمك به بهبود زخم يا شقاق نوك پستان ، بعد از تغذيه نوزاد يك قطره از شير خود را روي نوك و هاله پستان قرار دهد.
در اين مواقع بهتر است مادر به شيردهي ادامه داده ودر صورت نياز به پزشك يا ماما مراجعه نمايد.
استفاده از صابون ، كرمها و محلول هاي داروئي و شستشوي زياد پستان توصيه نمي شود،زيرا احتمال آسيب را بيشتر ميكند .
در روزهاي اول بعد از زايمان كه شير در پستانها ترشح مي شود ، پستانها پرشير ، بزرگ ، سفت و احتمالا درد ناک ميشود .
در اين حالت نوزاد نمي تواند نوك پستان و هاله ان را در دهان خود قرار داده و به اندازه كافي شير بخورد ، در نتيجه پستانها كاملا تخليه نمي شود . در چنين مواردي تخليه شير از پستان باعث نرم شدن آن ميشود .
بهترين اقدام مكيدن قوي شير خوار است .
بدين منظور مادر بايد ابتدا با يك حوله تميز و گرم پستان خود را كمپرس كند يا دوش آب گرم بگيرد و پس از ماساژ ملايم پستان ، نوزاد خود را تغذيه نمايد .
اگر نوزاد قادر به مكيدن نباشد ، مادر ميتواند شير خود را دوشيده وبا فنجان و قاشق به شير خوار بخوراند .
گاهي با ورود ميكروب به مجاري شير ، پستان دچار عفونت ميشود .
در اينگونه موارد قسمتي از پستان فوق العاده درد ناك ، متورم وقرمز شده كه آن را ماستيت گويند .
اين حالت در مراحل پيشرفته منجر به آبسه پستان ميشود . در ماستيت نيز مهم ترين مساله تخليه شير از پستان است .
براي اينكه مادر كمتر احساس درد كند ، بهتر است شيردهي را از پستان سالم شروع نمايد .
اگر مادر مايل به شيردهي از پستان مبتلا نيست ، توصيه مي شود شير را دوشيده و با فنجان به نوزاد بدهد .
نزدیکی بعد از زایمان
در این دوران معمولا خانمها به علت داشتن درد ناشی از بخیه ، تمایلی به نزدیکی ندارند.
تا زمانی که خونریزی ادامه دارد و بخیه ها کاملا ترمیم نشده ، داشتن نزدیکی به صلاح نیست.
معمولا بهبود محل بخيه هاي ناحيه تناسلي حدود ۲۰ روز طول مي كشد .
توصيه مي شود تا زماني كه مادر احساس راحتي نكرده و تمايل به نزديكي ندارد ، از آن بپرهيزد .
یبوست
معمولا اکثر خانمها در روزهای اول بعد از زایمان دچار یبوست می شوند.
و به تدریج و به محض شروع فعالیت روزانه این حالت از بین می رود.
و همچنین مصرف غذاهای فیبر دار این مشکل را برطرف می کند.
دردهای پس از زایمان
معمولا در روزهای اول بعد از زایمان به دلیل انقباض رحم برای خروج لخته های خون باقیمانده دردهایی شبیه درد قاعدگی وجود دارد که به پس درد موسوم است.
اين درد با شير دهي بيشتر مي شود كه علت آن ، وجود هورموني است كه در شيردهي ترشح شده وباعث انقباض رحم مي گردد .
اگر درد شديد ومداوم شده همراه با تب يا خونريزي باشد سريعا بايد به پزشك مراجعه شود .
تنظیم خانواده
معمولا فاصله کمتر از ۳ سال بین زایمانها، حاملگی چهارم و یا بیشتر ، حاملگی زیر ۲۰ سال و بالای ۳۵ سال سلامت مادر را به خطر می اندازد و هم برای سلامت جنین و نوزاد آینده خطرناک هست.
بنابراين لازم است آنها يك روش مناسب پيشگيري از بارداري را انتخاب و به موقع استفاده كنند .
مادراني كه فقط با شير خود نوزادشان را تغذيه مي كنند از ماه سوم پس از زايمان و مادراني كه اصلا شير خود را به نوزاد نميدهند يا از شير كمكي استفاده ميكنند ، ۲۰ روز پس از زايمان ، استفاده از روش های پيشگيري را آغاز نمايند .