علائم و نشانه های بارداری خارج از رحم چیست؟
یکی از مهمترین نشانههای بارداری خارج از رحم تأخیر در سیکل قاعدگی است، که در حدود ۷۵ درصد از موارد مشاهده میشود. این تأخیر معمولاً نخستین زنگ خطر برای بررسی وضعیت بارداری است، بهویژه در زنانی که در سنین باروری قرار دارند. علامت شایع دیگر، خونریزی غیرطبیعی واژینال است. این نوع خونریزی اغلب بهصورت ترشحات قهوهایرنگ ظاهر میشود و برخلاف خونریزیهای طبیعی دوران قاعدگی، حجم زیادی ندارد. بسیاری از بیماران ممکن است این ترشحات را با قاعدگی اشتباه بگیرند، اما وجود درد همزمان میتواند راهگشا باشد.
درد در ناحیه تحتانی شکم یکی از مشخصترین علائم این وضعیت است و در ۹۹ درصد موارد گزارش میشود. این درد معمولاً در یک طرف شکم حس میشود، مداوم است و میتواند با پیشرفت بیماری شدیدتر شود. هر خانمی که در سنین باروری است و این علائم را دارد، باید حتماً آزمایش بارداری انجام دهد.
علل حاملگی خارج از رحمی
در نیمی از موارد (حدود ۵۰٪)، علت مشخصی برای بروز بارداری خارج از رحم یافت نمیشود. با این حال، عوامل خطر شناختهشدهای وجود دارند که احتمال وقوع آن را افزایش میدهند، از جمله:
وجود چسبندگی یا انسداد در لولههای رحمی
سابقهی عفونت لگنی (PID)
سابقهی قبلی حاملگی خارج از رحم
وجود هیدروسالپنکس (تجمع مایع در لوله)
بارداری در حین استفاده از IUD
بارداری پس از انجام عمل بستن لولهها (در موارد نادر)
مصرف سیگار
در گذشته، انجام IVF (لقاح آزمایشگاهی) نیز بهعنوان یک عامل حاملگی خارج از رحم در نظر گرفته میشد. ولی امروزه با استفاده از جنینهای فریز شده (جنین بلاست) در مرحله بلاستوسیست (روز پنجم)، این احتمال بسیار کمتر شده است.
درمان بارداری خارج از رحمی
دو روش درمانی اصلی برای بارداری خارج از رحم وجود دارد:
روش دارویی:
در صورتی که لولهی رحمی پاره نشده باشد و وضعیت بیمار پایدار باشد، میتوان از درمان دارویی استفاده کرد.
شرایط لازم برای درمان دارویی:
سطح آزمایش بارداری یا بتا HCG ترجیحاً زیر ۵۰۰۰ باشد (هر چه پایینتر، احتمال موفقیت بالاتر)
بیمار در دوران شیردهی نباشد.
آزمایش خون و کبد و کلیه داشته باشد و نرمال باشد.
- استفاده آمپول متوترکسات (Methotrexate) است.
در صورت رعایت این شرایط، موفقیت درمان دارویی به بیش از ۹۰ درصد میرسد. امروزه که حاملگی خارج از رحم زود تشخیص داده می شود خوشبختانه اکثر بیماران با درمان دارویی بهبود می بابند.
روش جراحی:
در صورتی که بارداری خارج از رحم باعث پارگی لولهی رحمی شده باشد، درمان جراحی فوری لازم است.
این کار معمولاً با لاپاراسکوپی انجام میشود.
در صورتی که لوله آسیب زیادی دیده باشد، نیاز به برداشتن کامل لوله وجود دارد؛ اما اگر شرایط مناسب باشد، میتوان فقط محصولات حاملگی را خارج کرد و لوله را حفظ نمود.
اولین علائم حاملگی خارج رحم چیست؟
علائمی که معمولاً در مراحل اولیه دیده میشود شامل:
تأخیر در قاعدگی (پریودی)
خونریزی غیرطبیعی و خفیف
دردهای شکمی یکطرفه و مداوم
در صورت وجود این علائم در هر خانمی که در سنین باروری قرار دارد، انجام آزمایش بتا HCG و بررسی دقیق ضروری است.
مکانها و انواع بارداری خارج از رحم
در حدود ۹۵ درصد موارد، بارداری خارج از رحم در لولههای رحمی (فالوپ) اتفاق میافتد.
با این حال، مکانهای نادرتری هم وجود دارند که ممکن است جنین به اشتباه در آنها لانهگزینی کند، از جمله:
تخمدانها
دهانهی رحم (سرویکس)
در محل برش سزارین قبلی
ابتدای لولههای رحمی (نزدیک رحم)
چگونه حاملگی خارج رحمی تشخیص داده می شود؟
تشخیص این نوع بارداری معمولاً بر اساس ترکیبی از:
آزمایش بتا HCG
سونوگرافی واژینال دقیق صورت میگیرد.
افزایش غیرطبیعی یا آهستهی سطح HCG و نبود ساک حاملگی داخل رحم در سونوگرافی، زنگ خطر برای حاملگی خارج از رحم است.
علائم اورژانسی و پارگی لوله رحمی
در صورتی که حاملگی خارج از رحم به موقع تشخیص داده نشود و به مرحلهی پیشرفته برسد، ممکن است پارگی لولهی رحمی رخ دهد. علائم اورژانسی این وضعیت شامل:
درد بسیار شدید در ناحیه تحتانی شکم
احساس ضعف، سرگیجه و حتی غش کردن
درد شانه (که میتواند به دلیل خونریزی در فضای شکمی و تحریک عصب فرنیک باشد)
در صورت بروز این علائم، بیمار باید فوراً به مراکز درمانی مراجعه کند، زیرا پارگی لوله یک وضعیت تهدیدکننده حیات است که نیاز به مداخله فوری دارد. خوشبختانه، امروزه با آگاهی بیشتر زنان و پیگیری زودهنگام، در اکثر موارد بارداری خارج رحمی پیش از مرحله پارگی تشخیص داده میشود.